Avarya Nedir? Avarya Türleri

Sigorta ve denizcilik terimleri arasında sıklıkla karşılaşılan avarya kavramı, özellikle deniz taşımacılığıyla ilgilenenler için büyük öneme sahiptir. Peki, avarya nedir, avarya türleri nelerdir ve bu kavramın sigorta ve ticaret dünyasındaki yeri nedir? Bu yazıda, avaryayı detaylıca inceleyerek, genel ve özel avarya türleri hakkında kapsamlı bilgi vereceğiz.

Avarya Nedir?

Avarya, deniz taşımacılığı esnasında gemi ve yük üzerinde meydana gelen zararları tanımlayan bir terimdir. Bu zarar, gemiyi, yükü veya mürettebatı korumak amacıyla yapılan bir fedakarlık ya da geminin güvenliğini sağlamak için alınan önlemler sonucunda ortaya çıkabilir. Avarya terimi, özellikle deniz ticaretinde önemli bir yer tutar, çünkü bu zararlar ve masraflar belirli kurallar çerçevesinde paylaştırılır.

Avarya iki ana türde incelenir: Genel Avarya ve Özel Avarya. Bu iki avarya türü, zararın nasıl oluştuğu ve nasıl karşılanacağı konusunda farklılıklar gösterir.

Genel Avarya Nedir?

Genel avarya, gemi kaptanının gemiyi ve yükü ciddi bir tehlikeden kurtarmak amacıyla bilinçli olarak yaptığı bir fedakarlık veya masraf sonucunda oluşan zarardır. Bu fedakarlık, geminin güvenliği için yapılır ve tüm taraflar arasında paylaştırılır. Yani hem gemi sahibi, hem yük sahibi hem de diğer ilgili taraflar bu zararı ortaklaşa karşılar. Genel avaryanın temel ilkesi "birlikte risk, birlikte zarar" anlayışına dayanır.

Genel Avarya Şartları

Genel avaryanın oluşabilmesi için bazı koşulların yerine getirilmiş olması gerekmektedir:

Tehlike Durumu: Gemiyi ve yükü ciddi bir riskten korumak amacıyla yapılan müdahale zorunlu hale gelir.

Bilinçli Fedakarlık: Kaptan, geminin güvenliğini sağlamak adına bilinçli olarak bir malzemenin zarar görmesini ya da feda edilmesini sağlamalıdır.

Başarılı Kurtarma: Yapılan fedakarlık ya da harcama, gemiyi veya yükü tehlikeden başarıyla kurtarmalıdır.

Genel Avarya Örnekleri

Yük Atma: Fırtınalı hava koşullarında geminin batma tehlikesini önlemek amacıyla yükün bir bölümünün denize boşaltılması.

Gemi Onarımı: Bir deniz kazası sonrasında gemiyi limana güvenli bir şekilde ulaştırabilmek için yapılan acil tamir işlemleri.

Yangın Söndürme: Gemide çıkan bir yangını söndürmek için geminin bazı bölümlerinin suya tutulması ve bu nedenle yüklerin zarar görmesi.

Özel Avarya Nedir?

Özel avarya, yalnızca gemi, yük ya da kişilere ait olan zararı ifade eder. Bu durumda, zarar yalnızca zarar gören tarafa aittir ve diğer taraflar bu zarara katlanmak zorunda değildir. Özel avarya, deniz sigortaları kapsamında en sık karşılaşılan zarar türlerinden biridir. Burada önemli olan, zarar gören tarafın, hasarı kendi yükümlülükleri doğrultusunda üstlenmesidir.

Özel Avarya Örnekleri

Yük Hasarı: Geminin dalgalı deniz nedeniyle hasar alması ve bu yüzden yüklerin zarar görmesi.

Gemi Arızası: Makine arızası sonucu geminin kendi içinde oluşan hasarlar.

Kötü Hava Şartlarından Doğan Zararlar: Geminin fırtınaya yakalanması ve bu nedenle yükün zarar görmesi, ancak bu zarar yalnızca ilgili yük sahibine ait olması.

Genel ve Özel Avarya Arasındaki Farklar

Genel avarya ile özel avarya arasındaki temel fark, zararın kimler tarafından karşılandığıdır. Genel avaryada, zarar tüm taraflarca paylaştırılırken, özel avaryada zarar sadece hasar gören tarafa aittir. Genel avarya, gemiyi ve yükü koruma adına yapılan bilinçli bir fedakarlık sonucunda ortaya çıkarken, özel avarya doğal sebeplerden veya bireysel hatalardan kaynaklanabilir.

Avarya'nın Sigorta Kapsamındaki Yeri

Sigorta söz konusu olduğunda, hem genel hem de özel avaryalar için farklı teminatlar sunulabilir. Özellikle deniz sigortası poliçeleri, genel avarya durumunda tarafların zararlarını nasıl paylaşacağına dair detayları içerir. Genel avaryaya ilişkin masrafların sigorta kapsamına alınması, ticaretin güvenli bir şekilde yürütülmesi açısından büyük bir önem taşır. Sigorta poliçelerinde, genellikle genel avarya zararı sigorta kapsamında değerlendirilir ve tarafların bu zararları karşılaması kolaylaştırılır.

Özel avarya ise sigorta poliçesine göre belirlenir. Eğer yük ya da gemi sigortalanmışsa, özel avarya durumunda meydana gelen zararlar sigorta şirketi tarafından karşılanır.

Avarya Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

1. Genel Avarya Nasıl Paylaştırılır?

Genel avarya durumunda, zarar, gemi, yük ve taşımacılık hizmetlerinin toplam değeri esas alınarak ilgili taraflar arasında eşit şekilde dağıtılır.

2. Özel Avarya Zararlarını Kim Karşılar?

Hasar gören yük ya da gemi sigortalanmışsa, meydana gelen zarar sigorta şirketi tarafından karşılanır.

3. Genel Avarya İlanı Ne Zaman Yapılır?

Genel avarya ilanı, geminin ve yükün tehlikeye atıldığı, bu nedenle de bir fedakarlık yapılması gerektiği durumlarda kaptan tarafından yapılır.

4. Avarya Sürecinde Sigorta Şirketi Nasıl Devreye Girer?

Sigorta şirketi, avarya ilanı yapıldığında sürece dahil olur ve zararların sigorta poliçesine uygun bir şekilde karşılanmasını sağlar.

Avarya, denizcilik dünyasında önemli bir kavramdır ve hem ticaretin güvenli bir şekilde yapılabilmesi hem de zararların doğru şekilde paylaşılabilmesi için kritik bir rol oynar. Genel ve özel avarya ayrımını bilmek, sigorta poliçeleri ve deniz ticareti anlaşmaları açısından büyük önem taşır. Ticaretinizi güvence altına almak için, gemi ve yük sigortası yaptırarak avarya durumlarında maddi kayıplarınızı minimuma indirebilirsiniz.

Deniz taşımacılığı hakkında daha fazla bilgi edinmek ve sigorta hizmetlerimizle ilgili ayrıntılar için bizimle doğrudan iletişime geçebilirsiniz.